Zawieranie umów na okres próbny w obecnym stanie prawnym. Umowę na okres próbny zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Umowę na okres próbny można zawrzeć na okres nieprzekraczający 3 miesięcy.
Jednakże od 26 kwietnia 2023 r. czas trwania umowy na okres próbny został powiązany co do zasady z czasem, na który – po umowie na okres próbny – ma być nawiązana umowa na czas określony. Umowę o pracę na okres próbny zawiera się więc na okres nieprzekraczający:
- 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia przez strony stosunku pracy umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy;
- 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy.
Jeżeli pracodawca oraz przyszły pracownik po umowie na okres próbny zamierzają (planują) zawrzeć umowę na czas określony np. tylko na 9 miesięcy – to muszą zawrzeć umowę na okres próbny maksymalnie na 2 miesiące, a w jej treści zadeklarować na ile czasu planują zawrzeć umowę na czas określony. Oczywiście wpisanie postanowienia na temat czasu trwania przyszłej umowy na czas określony – nie oznacza, że niezależnie od przebiegu okresu próbnego, pracownik zostanie na te np. 9 miesięcy zatrudniony.
Jak wyjaśnił GIP (w stanowiskach z 20 i 21 czerwca 2023 r. dla Dziennika Gazeta Prawna opublikowanych w dodatku Kadry i Płace z 29 czerwca 2023 r. nr 124), wskazywanie na zamiar zawarcia umowy na czas określony nie oznacza gwarancji przyznania pracownikowi zatrudnienia po okresie próbnym.
Ponadto GIP poinformował, że zamiar pracodawcy co do rodzaju kolejnej umowy o pracę jaką zamierza zawrzeć z pracownikiem po rozwiązaniu się umowy na okres próbny albo co do okresu, na jaki zamierza zawrzeć umowę na czas określony może ulec zmianie.
W Kodeksie pracy przewidziane jest również, że strony stosunku pracy mogą jednokrotnie wydłużyć w 1 lub 2-miesięcznej umowie o pracę na okres próbny czas jej trwania, nie więcej jednak niż o 1 miesiąc, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy. W takim przypadku umowie na okres próbny trzeba też wpisać postanowienie o jej wydłużeniu. Te rozwiązanie prawne nie wydaje się jednak popularne i budzi wątpliwości w praktyce, gdyż nie wynika z niego (a w prawie pracy nie ma jeszcze w tym zakresie ani orzecznictwa ani wykładni), jaki rodzaj pracy uzasadnia przedłużenie umowy na okres próbny.
3-miesięczna umowa na okres próbny
Jeżeli natomiast pracodawca i pracownik:
- planują zawrzeć umowę na czas określony co najmniej na 12-miesięcy albo
- nie mają żadnych planów i zakładają, że decyzja o zawarciu umowy na czas określony zostanie podjęta w trakcie zatrudnienia na okresie próbnym
– mają prawo zawrzeć 3-miesięczną umowę na okres próbny.
W obecnym stanie prawnym zasadą jest bowiem, że 3-miesięczne umowy na okres próbny poprzedzają umowy o pracę na czas nieokreślony oraz umowy na czas określony zawarte na okres 12 miesięcy albo dłuższe (do granic limitu 33 miesięcy).
Jednakże zawarcie co najmniej 12-miesiecznej umowy na czas określony po 3 miesięcznej umowie na okres próbny – nie jest to bezwzględny obowiązek stron stosunku pracy.
Jeśli po 3-miesięcznym okresie próbnym nie będzie możliwości zawarcia umowy na czas nieokreślony albo umowy na czas określony 12-miesięcznej albo dłuższej – to strony stosunku pracy mogą zawrzeć krótszą niż obejmującą 12 miesięcy umowę na czas określony. GIP w powoływanym stanowisku wyjaśnił nie można wykluczyć sytuacji, że po rozwiązaniu 3-miesięcznej umowy na okres próbny z pracownikiem zostanie ostatecznie zawarta umowa o pracę na czas określony 6 miesięcy.
Wykładnia GIP pozwala na logiczne i zgodne z zasadą swobody umów stosowanie przepisów Kodeksu pracy o zatrudnieniu na okres próbny. Wydaje się oczywiste, że pracodawca który:
- zaangażował czas i środki w proces rekrutacyjny, a także
- jest zadowolony z wyników pracy pracownika zatrudnionego na okres próbny,
– po zakończeniu tego okresu zaproponuje pracownikowi najdłuższą umowę na czas określony, jakiej zawarcie będzie możliwe (należy pamiętać o limicie 3/33) albo zawrze z nim umowę na czas nieokreślony.
Co istotne, nie jest obowiązkowe wpisanie w 3-miesięcznej umowie na okres próbny deklaracji na jak długo strony stosunku pracy zamierzają zawrzeć umowę na czas określony, jednakże wpisanie takiego okresu nie jest też błędem.
Ponownie zawarcie umowy na okres próbny między tymi samymi stronami stosunku pracy
Ważną regulacją jest to, że ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest obecnie bardzo ograniczone. Zatrudnienie tej samej osoby po raz kolejny na okres próbny jest dopuszczalne tylko wtedy, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy (czyli – jak się przyjmuje – pracy o innym zakresie czynności lub odpowiedzialności).
W przypadku ponownego zatrudnienia tego samego pracownika na okres próbny – kolejna umowa próbna nie musi być zawarta na taki sam czas, na jaki została zawarta pierwsza umowa na okres próbny między tymi samymi stronami. Kolejna umowa na okres próbny może (jakkolwiek nie musi) być krótsza np. na 2 miesiące, gdyż strony stosunku pracy już się nieco poznały.
Mniej istotna regulacja na temat zawierania umów na okres próbny
Pracodawca i osoba podpisująca umowę o pracę na okres próbny mogą w tej umowie uzgodnić, że umowę tę przedłuży się o czas urlopu, a także o czas innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli wystąpią takie nieobecności.
Opisana możliwość przedłużenia umowy na okres próbny nie wydaje się jednak atrakcyjna ani korzystna dla stron stosunku pracy i prawdopodobnie nie jest często wykorzystywana w praktyce. Gdyby jednak strony stosunku pracy już w takcie trwania umowy na okres próbny chciały wprowadzić takie postanowienie – to jest to możliwe na mocy porozumienia zmieniającego. Z inicjatywą zawarcia takiego porozumienia może wystąpić zarówno pracodawca, jak i pracownik.
Podstawa prawna: art. 25 § 2, art. 25 § 21, art. 25 § 22, art. 25 § 23, 25 § 3 oraz art. 29 § 1 pkt 6a i b Kodeksu pracy
Zapraszamy do zapisywania się na organizowane przez nas szkolenia, które prowadzą najlepsi eksperci:
https://www.mostwanted.edu.pl/
Zachęcamy także do czytania naszych Aktualności: