Pracownik zatrudniony na pół etatu został wezwany do pracy w wolną niedzielę na 8 godzin. Dodatek na podstawie art. 151 § 5 Kodeksu pracy przysługuje mu po przekroczeniu 39 godziny średniotygodniowo w obowiązującym okresie rozliczeniowym. Pracownik ten nie otrzymał innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego. Czy będzie mu przysługiwał 100% dodatek do wynagrodzenia?
Wykonując jednorazowo pracę w wolną niedzielę przez 8 godzin – pracownik nie nabędzie w opisanej sytuacji prawa do dodatku z tytułu przekroczeniu 39 godziny średniotygodniowo w obowiązującym okresie rozliczeniowym.
Natomiast odpowiedź na pytanie czy dostanie 100% dodatek do wynagrodzenia, bo pracował w wolną niedzielę – zależy od tego, jak zakwalifikujemy dodatek, o którym mowa w art. 15111 § 2 Kodeksu pracy stanowiącym, że jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę, pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, za każdą godzinę pracy w niedzielę.
1. Przyjmujemy, że pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu przysługuje 100% dodatek do wynagrodzenia za 8 godzin pracy w niedzielę:
Jest prezentowany pogląd, że jest to dodatek, który pracodawca płaci „za karę”, że nie oddał dnia wolnego za pracę w niedzielę. Czyli jest to dodatek, który przysługuje zawsze, jeżeli dzień wolny w zamian za pracę w niedzielę nie został oddany (nie ma przy tym znaczenia, że w przypadku zatrudnienia na cały etat nieoddanie dnia wolnego spowoduje przekroczenie normy średniotygodniowej). W uchwale z 15 lutego 2006 r. (II PZP 11/05) Sąd Najwyższy stwierdził, że za nieudzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę lub święto przysługuje bowiem tylko jeden dodatek na podstawie art. 15111 Kodeksu pracy, nawet jeżeli z tego powodu została przekroczona przeciętna tygodniowa norma czasu pracy.
Jeżeli przyjmiemy do stosowania ten pogląd, to pracownik zatrudniony na pół etatu, który jednorazowo pracował w wolną niedzielę i nie dostał innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego musi mieć wypłacony dodatek do wynagrodzenia za pracę w tym dniu, gdyż nie otrzymał innego dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę mimo, że taka praca nie spowodowała przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Zdaniem Ministerstwa Pracy – pracownikowi zatrudnionemu na cały etat przysługują dwa dodatki za pracę w niedzielę, za którą nie otrzymał innego dnia wolnego. Jeżeli pracownikowi za pracę w niedzielę lub święto nie został udzielony inny dzień wolny do końca okresu rozliczeniowego – co może nastąpić tylko wyjątkowo – to przysługuje mu dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Ponadto, jeżeli nieudzielenie dnia wolnego za pracę w niedzielę spowoduje przekroczenie przeciętnej (40-godzinnej) tygodniowej normy czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym, to z tego tytułu – niezależnie od 100% dodatku, o którym mowa w art. 15111 § 2 k.p. – pracownikowi będzie przysługiwał również dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia (odpowiedź Ministerstwa Pracy z 3 lutego 2021 r.
Taki pogląd prezentowała także PIP: Zgodnie z art. 15111 k.p. nieudzielenie pracownikowi dnia wolnego za pracę w niedzielę lub w święto powoduje, że pracownik nabywa prawo do dodatku do wynagrodzenia w wysokości 100% za każdą godzinę pracy w niedzielę lub w święto. Jeżeli jednak brak rekompensaty w postaci dnia wolnego za pracę w niedzielę lub w święto spowoduje przekroczenie przeciętnej, tygodniowej normy czasu pracy, pracownik nabędzie prawo do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych powiększony o kolejny dodatek 100% przewidziany w art. 1511 § 2 k.p. Te dwa różne przysporzenia (dwa dodatki) pochodzą z zupełnie różnych tytułów prawnych, a zatem pracownik oddzielnie nabywa prawo do każdego z nich (Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 2005/1/39).
Zwolennicy takiego poglądu również wypłacą 100% dodatek do wynagrodzenia pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu, który jednorazowo pracował w wolną niedzielę i nie dostał innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego.
2. Przyjmujemy, że nie przysługuje 100% dodatek do wynagrodzenia za 8 godzin pracy w niedzielę:
Prezentowany jest również pogląd, że art. 15111§ 2 Kodeksu pracy nie wprowadza nowego dodatku, tylko wskazuje na konieczność wypłacenia 100% dodatku za przekroczenie normy średniotygodniowej, które zostało spowodowane nieoddaniem, do końca okresu rozliczeniowego, innego dnia wolnego w zamian za pracę w niedzielę.
Użycie w art. 15111 § 2 i 3 k.p. zwrotu “dodatek do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 1″ nie oznacza, że nie jest to dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych, lecz inne świadczenie. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku 29 sierpnia 2008 r. (I OSK 1281/07).
Zwolennicy takiego poglądu nie wypłacą 100% dodatku do wynagrodzenia pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu, który jednorazowo pracował w wolną niedzielę i nie dostał innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, gdyż w jego przypadku dodatkowa praca nie spowodowała przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy.
Ponieważ nie ma wyraźnej regulacji prawnej ani jednoznacznego orzecznictwa – pracodawca powinien przyjąć jeden z przedstawionych poglądów i stosować się do niego konsekwentnie.
